Francis Meyers lidenskap - Henrik H. Langeland

Francis Meyers lidenskap

Om lidenskap og litteratur i ny spenningsroman fra forfatteren av Wonderboy Litteraturprofessor Francis Meyer lever et behagelig og tilbaketrukket liv, helt til han en dag, på første forelesningsrad oppdager Nadia Reza Lindtner, en 26 år gammel norsk-iransk masterstudent som vil ha ham som veileder. Les mer
Vår pris
323,-
Spar
46,-

Veil. pris: 369,-  (Innbundet) Fri frakt!
Leveringstid: Sendes innen 1 virkedag

Innbundet
Legg i Legg i ønskeliste
Innbundet
Legg i Legg i ønskeliste
Vår pris: 323,-
Spar: 46,-

Veil. pris: 369,-  (Innbundet) Fri frakt!
Leveringstid: Sendes innen 1 virkedag

Om boka

Om lidenskap og litteratur i ny spenningsroman fra forfatteren av Wonderboy Litteraturprofessor Francis Meyer lever et behagelig og tilbaketrukket liv, helt til han en dag, på første forelesningsrad oppdager Nadia Reza Lindtner, en 26 år gammel norsk-iransk masterstudent som vil ha ham som veileder. Samtidig blir Francis trukket inn i den forførende oppdagelsen av et 300 år gammelt Petter Dass-manuskript . som raskt skal vise seg å romme mer enn noen aner.Historien oser av spenning, forelskelse, satire og intriger. Denne boken er umulig å legge fra seg!

Fakta

Innholdsfortegnelse

Realisme på krykkjer Av: Klaus Johan Myrvoll Henrik H. Langeland legg vinn på å skriva realistisk, men er ikkje fortruleg med det stoffet han gjev seg i kast med.Henrik H. Langeland har utstyrt Francis Meyers lidenskap med eit føreord der han gjer det klårt at han har til intensjon å teikna "et mest mulig autentisk og karakteristisk bilde av de miljøene handlingen utspiller seg i". Han viser til Aristoteles: Skilnaden på ein historikar og ein diktar er at den eine set fram det som har hendt, den andre det som kunne ha hendt. Langeland set med andre ord klåre råmer for romanen sin og for lesinga; romanen skal vera realistisk, nærmast dokumentarisk. Kjeldelista at­tarst i boka strekar under det. Der presiserer Langeland endå ein gong at "historisk, geografisk og materiell presisjon [er] etterstrebet", men, legg han til, "fiksjonens koherens er likevel alltid gitt prioritet over de faktiske forhold". Francis Meyers lidenskap går føre seg i kjende omgjevnader på og ikring Universitetet i Oslo og omtalar ei rad historiske og notidige personar og tilhøve. Gjeve dei realistiske ambisjonane åt forfattaren er det naturleg å venta at desse skal vera skildra i samsvar med det me elles veit om dei. Sjølvsagt må forfattaren kunna leggja til og draga frå - romanar er trass i alt fiksjon - men det må alltid vera ein grunn til det, og det lyt gjerast med varsemd og kløkt, skal romanen ha truverde. Hovudpersonen i boka er den litt slitne, 53 år gamle litteraturprofessoren Francis Meyer, som fær ny kveik då han møter den 26 år gamle norsk-iranske studenten Nadia, som med synet sitt på lyrikk som lidenskap set den elles so stødige professoren ut av spel. Nadia er som ho må vera, vakker og intelligent, og har den same interessa for eldre litteratur som Meyer: Ho vil skriva master­oppgåve om rimbreva åt Dorothe Engelbretsdotter og bed Meyer om å vera rettleiaren hennar. På same tid kjem Meyer over originalmanuskriptet til katekismesongane åt Petter Dass frå 1698 og finn der gøymt eit brev frå Dorothe som tyder på at det var meir mellom dei enn gjensidig litterær ovundring. Meyer er tankelaus nok til å lata vera å inn­vigja Nadia i brevfunnet; han vil i staden overraska henne med ein biografi om Dass.Avslører plagiat.Grepet med Petter Dass-manu­skriptet og brevskiftet med Dorothe Engelbretsdotter gjer denne romanen til noko meir enn endå ei kjærleikssoge. Det gjev ei spaning som i grunnen fengjer meir enn den langdregne affæren med Nadia. Eit anna høgde­punkt er doktordisputasen der Francis Meyer avslører plagiat. Han vurderer om han skal seia frå føre sjølve disputasen, men kjem fram til at det ikkje vert rett, for "hva skulle man med disputaser hvis de bare var et spill for galleriet?" Det er berre so synd at Langeland seinare lèt Meyer forsvara handlinga for seg sjølv med alt anna enn prinsipiell tenkjing. Alle mogelege private hemnmotiv kjem i staden for det eine viktige: Ein sann vitskapsmann vil alltid gledast ved å avsløra fals og fusk. Meyer er derimot norsk sosialdemokrat og plagar seg sjølv med alle slags tankar om at han har vorte eit låkare menneske. Og Nadia, som har forguda læraren sin, seier stutt: "Du var ikke særlig snill mot David på fredag." Er det rart det går att og ned med universitetet? Kan henda illustrerer Meyer sjølv den resignasjonen som han meiner råder i universitetsmiljøet i Oslo, som han set opp mot ein tilsvarande forbitrelse i Bergen. Meyer, som alt før han har kika på avhandlinga, har ein mistanke om at doktoranden er "litt av en opportunistisk akademikerspire", greier berre so vidt å gjennomføra plikta si. Då er kan henda den meir nådelause forbitrelsen i Bergen betre, trass i Oslo-hatet, som Meyer (eller Langeland) ikkje skjønar seg på. So lenge kulturlivet i hovudstaden ikkje er styrt av personar frå vestkanten i Oslo, har vestlendingane ingen grunn til å klaga, meiner han. Han ser då bort frå at det er ein kultur som råder i Oslo, ikkje eit serskilt folkeslag.Skriven attanfrå.Det er tydeleg at Langeland har visst kvar han ville av med romanen sin. Ein kan sumtid få tokken av at han er skriven attanfrå. Det gjer at mangt gjev mindre meining der og då; for me som er lesarar, lyt lesa romanen framanfrå. Francis Meyers lidenskap er ikkje dikta, men konstruert. Dei småe lekkane som elles ville koma naturleg og byggja opp truverde hjå lesaren, stokkar seg for Langeland. Nokre episodar verkar so aparte at ein mest må tru at dei byggjer på faktiske hendingar, men dei gjer seg dårleg i tekst­samanhengen. Det gjeld t.d. professoren som lyt forlata eit lunsjmøte av di han set fast tommelen i bestefarkoppen sin. Det er ikkje alt som har hendt, som verkar truleg. Langeland har rett og slett vore for oppsett på å få med alt det rare han har samla opp. Invitasjonane til dei språklege instituttseminara, som skal vera autentiske, er eit døme på det; dei høver ikkje med det me elles fær vita. Det er t.d. reint utruleg at kollegaen med det umogelege etternamnet Gløsbertøra, som vert skildra som ein tufsut litteraturlærar med idiosynkratisk interesse for Garborg, skal vera den som innleier på eit seminar om norrøn setningsanalyse etter generativ modell.Med Eco til rettleiar.Kan henda siktar Langeland for høgt? Han vert i alle fall pretensiøs når han lèt Umberto Eco trø tilet for å fortelja koss det skal gjerast, i ei førelesing der Langeland sjølv sit i salen og noterer trottugt, som om me skal tru at det er Eco som har gjeve skuven til heile romanprosjektet hans. Men Eco har rett, han: "Enkelte elementer, som antall trappetrinn, er avhengig av det forfatteren beslutter seg til, mens andre trekk er avhengig av den virkelige verden." Langeland kjem òg med meir dulde referansar til seg sjølv, som når han gjer eit poeng av at den ulukkelege doktoranden har skrive avhandlinga si på norsk, men med alle Cervantes-sitata attgjevne på originalspråket. Alle som har fylgt litt med, veit at Lange­land i doktoravhandlinga si frå 2005 siterte Marcel Proust i norsk omsetjing. Det vart han kritisert for, både offentleg og internt på instituttet. I romanen kjem Langeland med eit slags forsvar for framgangsmåten sin, i det Francis Meyer "måtte flere ganger slå opp i sin gamle spansk-norske ordbok, og les­ningen gikk veldig trått". Ja, kor me må slita, me som vil lesa doktoravhand­lingar på senga.Litteratur og rosebuskar.Francis Meyer er ein pertentleg litteraturprofessor med interesse for eldre litteratur og rosebuskar. Det gjev då ikkje serleg meining at han, når ein student spør kvifor det står "HErre GUD, dit dyre Navn og Ære" med store og småe bokstavar om einannan, snerrar attende: "Det får du spørre språkhistorikerne på lingvistikk om!", før han hentar seg inn att og fumlar fram eit halvkvede "Det var vel datidens rettskrivningsnorm, antar jeg". Bruken av store bokstavar i "HErre" og "GUD" er vel so interessant i eit litterært som i eit språkhistorisk perspektiv, og eg har vandt for å tru at ein litteraturprofessor av Meyers kaliber skal vera so lite fortruleg med denne skrivekonvensjonen. På hytta i Kragerø møter Meyer grannen Thorstensen, som meiner dei syng rangt i kyrkja når dei syng "Herre Gud, ditt dyre navn og ære / over verden høyt i akt skal være", for i manuskriptet han har fått tak i, står det "over verden høyt i savn må være". Den einaste reaksjonen Meyer kjem med, er at det lyt vera ei dårleg avskrift. Det Meyer ikkje lèt til å vita, er at dette brigdet (og fleire til) kom med den omarbeidinga av salmen som Gustav Jensen gjorde og som vart teken inn i salmeboka i 1926. Stutt tid etter at Meyer har undervist i den kjende Dass-salmen, er han altso ikkje i stand til å kjenna att dette ordvalet - "savn" for "akt" - som det originale. Langeland er i det heile ikkje fortruleg med det stoffet han gjev seg i kast med. Når Meyer granskar manuskriptet av katekismesongane, legg han merke til års­talet "1793" på innsida av permen. Han innser at det må vera eit yngre tillegg, for "det var ikke utført med gotisk skrift". No er ikkje tal skrivne med gotisk skrift; me talar om "romerske" og "arabiske" tal, og dei kan brukast utan omsyn til skrifta elles. At Meyer skulle vera slik ein låk filolog, høver dårleg med at han skreiv magisteravhandling om Tristan og Isolde-motivet i europeisk mellomalderdikting, som krev eit minimum av filologisk kunnskap. Det verkar ikkje truverdig at handskrifta i brevet frå Dorothe Engelbretsdotter skulle vera "fryktelig vanskelig å tyde" for Meyer. Og ville ein litteraturprofessor seia om Petter Dass at han er "Norges største folkedikter"?Hjelpelaus.Meyer vil datera manuskriptet av katekismesongane, og til det treng han å vita når to personar i dedikasjonen, Niels Jonssøn Greger (ikkje Gregers, som Langeland skriv) og Birgitte Henriksdotter, gift Falk, døydde. Kva gjer so Meyer? Han ringjer til Regi­streringssentralen for historiske data (RHD) i Tromsø for å få dei til å finna døyingsdatoane i "de relevante kirkebøkene". For det må han betala kr 628,- per namn pluss moms. Ein meir hjelpelaus framgangsmåte skal ein leita lenge etter. Det er berre eit fåtal norske prestegjeld som har kyrkjebøker som går attende til tida før 1715, og RHD har ikkje regi­strert nokon av dei. Det er berrsynt for alle med kjennskap til familiebakgrunnen åt Petter Dass at personane i dedikasjonen er skyldfolka hans, og dei er omtala i ei mengd lett tilgjengelege publikasjonar. Francis Meyer, som er slik ein friskus, kunne til dømes ha teke seg ein snøgg spasertur ned til Nasjonalbiblioteket og gjort nokre oppslag. Det heile vert fullenda med at Meyer fær opplyst av RHD at det "i kirkebøkene fra Alstahaug var [...] registrert en Birgitte Henriksdatter Falk, som døde 28. januar 1703, og en Niels Johnssøn Gregers, død 24. august 1701". Kyrkjebøkene for Alstahaug byrjar fyrst i 1714! Det høver med noko Langeland sjølv skriv, d.e. at handskrifta åt Petter Dass berre er kjend frå eitt dikt og frå breva hans. Det finst ikkje nokor kyrkjebok etter Hr. Petter.Overfortolking.Det er elles mangt i tilhøvet mellom Petter Dass og Dorothe Engelbretsdotter som ikkje heng på greip. Idéen om at det skulle vera elskhug mellom dei, er det Nadia som fyrst kjem med. Det er berrsynt at ho har overfortolka nokre formuleringar i rimbreva dei sende kvarandre. Når Petter Dass skriv at boka åt Dorothe gav honom "Smag af Himmel-Glæde" og at han byrja å gråta i lesinga, eller kallar Dorothe for "nymfe", les Nadia det som "fordekte hentydninger" og som at brevskiftet "oser [...] av ironi og tilslørt kurtisering". Det er greitt at ein urøynd student som Nadia ikkje veit at dette er vanleg retorikk på den tida, men Francis Meyer skulle vita betre. I staden for å opplysa Nadia nører han berre opp under spekulasjonane hennar - og kva høver betre, når han nokre dagar seinare skal finna det ukjende rimbrevet frå Dorothe som stadfester hypotesen åt Nadia? Mot slutten av brevjakta spekulerer Meyer på kva nokre formuleringar i brevet frå Dorothe kan tyda. Han tenkjer seg at Petter, etter at Dorothe hadde vorte enkje, kan ha bede om at det måtte verta noko meir mellom dei; "kanskje så han for seg muligheten av å overta Ambrosius' ettertraktede stilling som sogneprest i Bergen. Det var jo omtrent skikk og bruk at prester overtok 'Formands Kald og Kone', som det het." Det Meyer ikkje har tankar for her, er at Petter Dass på dette tidspunktet (1682) hadde vore gift i om lag ti år. Og det skulle liksom ikkje Meyer halda greie på etter å ha skrive ein heil biografi om honom?Avgrensa repertoar.Språket i denne boka er stort sett greitt, men Langeland har eit avgrensa repertoar. So snart han går utanom det opptrakka riksmålet, fær han vanskar. Ikkje eingong folkeleg austlandsk meistrar han: "ei lita svipptur", "ere ikke Norabakken hu kalles hu vesle gatestompen". Og det karikerte totnmålet åt Gløsbertøra har jamt feil kløyving av infinitiven: "læse", men "unnervisa". Francis Meyer har elles ein merkeleg bruk av ordet roskompetanse. Når kollegaene hans ikkje veit å honorera honom etter at han har vore intervjua i Aftenposten, skal dei vera "blottet for roskompetanse". Og etter at han har vore hjå Skavlan på fjernsynet, grunar han på om togna berre er "et produkt av den generelle mang­elen på roskompetanse som hadde gjennomsyret hele det akademiske systemet". Og eg som trudde at roskompetanse gjekk på dugen og ikkje hugen. Langeland har den same dragnaden til ordet fantastisk som hovudpersonen sin: Francis Meyer bryt ut på siste førelesing at studentane hans har vore "virkelig fantastiske, hver og én!" Og Lange­land takkar i føreordet "alle de fantastiske menneskene i Tiden Norsk Forlag". Dei har openbert vore fantastiske nok til ikkje å syta for skikkeleg redaksjonell gjennomgang av boka hans. Klaus Johan Myrvoll er korrekturlesar i Dag og Tid. 14.09.07 © Dag og Tid